Powtórka do matury - Starożytność, Antyk

Antyk - pochodzenie nazwy od łacińskiego słowa antiquus, czyli dawny.
Ramy czasowe epoki zawierają się pomiędzy IX/VIII w. p. n. e. (okres, kiedy tworzył i żył Homer) a IV/V w. n. e. (zdobycie Rzymu przez Germanów w 476 r. uznawane jest umownie za datę końcową epoki).


1. TERMINY LITERATURY I MYŚLI STAROŻYTNEJ:
Mit- opowieść o powstaniu świata, bogów i ludzi, mająca za zadanie wyrażanie i organizowanie wierzeń danej społeczności. Również starożytni Grecy posiadali mity, np. o Prometeuszu czy Ikarze. Do dzisiaj mity funkcjonują w kulturze jako skarbnica motywów, obrazów, wyrażeń, postaw. Są bowiem uniwersalne. Utrwalono w nich archetypy (np. Niobe - matka bolejąca), które są pierwszymi wzorcami ludzkich postaw i zachowań. Istnieją w zbiorowej świadomości.

Mity różnią się pod względem funkcji:
- mity o funkcji poznawczej - pozwalały człowiekowi wyjaśnić niezrozumiałe zjawiska przyrody, np. burzę
- mity o funkcji światopoglądowej - na ich podstawie budowano wierzenia religijne
- mity o funkcji sakralnej - uczyły jak czcić bóstwa, dawały wzorce obrzędów rytualnych

Podział mitów:
- antropogeniczne - opowiadają o powstaniu ludzi
- genealogiczne - opowiadają o powstaniu rodów oraz o ich historii
- kosmogoniczne - opowiadają o powstaniu świata
- teogoniczne - opowiadają o powstaniu bogów
Mitologia - zbiór opowiadań o bogach, herosach, powstaniu świata i człowieka, legendarnych wydarzeniach. Jest to także nauka zajmująca się badaniem mitów.

Archetyp – prawzór ludzkich postaw i zachowań, tkwiący w świadomości zbiorowej każdej społeczności (Prometeusz)
Monoteizm – system religijny zakładający wiarę w jednego Boga,
Politeizm – system religijny zakładający wiarę w wielu bogów,
Topos – stały powtarzający się obraz, motyw literacki (np. Ikar jako poeta)

2. Filozofia starożytna – słowo pochodzi od grackich słów phileo i sophia – umiłowanie mądrości.
Sokrates (469 w. p. n. e. - 399 w. p. n. e.)
Ważna dla niego była mądrość, wiedza, bez której nie można osiągnąć ideału cnoty, czyli doskonałości. Istotna dla niego była umiejętność panowania nad sobą.
Sokrates wierzył, że cnota jest bezwzględnym i najwyższym dobrem. Człowiek zatem powinien o nią zabiegać, mimo przeszkód, które na niego czekają.
Utożsamiał cnotę z wiedzą. Uważał, że złe postępowanie ludzi wiążę się z ich niewiedzą lub wiedzą, którą określał pozorną. Poglądy takie nazywa się intelektualizmem etycznym. Oznacza to, że można samemu nabyć wiedzę i poznać cnotę. Od nas zależy, czy ją zdobędziemy.
Sokrates wychodził na ulice miasta, żeby nauczać. Rozmawiał z napotkanymi ludźmi, nakierowywał ich na właściwe rozwiązania. Uważał, że każdy może dojść do prawdy i wystarczy mu w tym pomóc. Znane jest jego stwierdzenie: "Wiem, że nic nie wiem".

Platon (427 w. p. n. e. - 347 w. p. n. e.)
Uczeń Sokratesa. Twórca tzw. idealizmu platońskiego. Dla niego świat, w którym żyją ludzie jest tylko odbiciem świata idealnego. Świat idealny jest wzorcem, naśladowanym przez świat materialny. Słynna jest jego opowieść o jaskini. Życie ludzkie ma cel - dążenie do ideału.
Platon twierdził, że prawdziwym bytem są idee, natomiast świat materialny, który nas otacza jest jedynie jego niedoskonałym odzwierciedleniem. Idee są bowiem wieczne, trwałe i niezmienne. Każda rzecz na ziemi ma swój wzorzec idealny.

Arystoteles (348 w. p. n. e. - 322 w. p. n. e. )
Uczeń Platona. Później stworzył opozycyjną do platonizmu filozofię. Wszechstronny - oprócz filozofii zajmował się także fizyką, logiką, biologią i astronomią. Stworzył podwaliny wielu nauk. Pojęcie eudaimonia było dla niego stanem ducha, który osiągało się w momencie całkowitego spełnienia. Za szczęście uważał zdolność czynienia dobra.
Arystoteles zrezygnował z platońskiego podziału rzeczy na materialne i idealne. Wprowadził za to inny podział: na materię i formę.

Epikurejczycy - nazwa pochodzi od imienia założyciela, czyli Epikura, który żył w latach 341 w. p. n. e do 270 w. p. n. e.. Dla epikurejczyków życiowym celem było pozbycie się wszelakich cierpień, zarówno cielesnych, jak i duchowych po to, żeby osiągnąć przyjemność i szczęście. Liczyły się dla nich: korzystanie z życia, pozytywne myślenie, radość, podziwianie piękna świata. Ale ważna była również rozwaga.

Stoicy - założycielem jej był Zenon z Kition, który żył na przełomie IV i III w. p. n. e.. Najważniejszymi założeniami tej filozofii było zachowanie wewnętrznego spokoju i opanowania w trudnych sytuacjach. Według nich cnotę można osiągnąć dzięki życiu zgodnemu z naturą, ponieważ stworzył ją bóg, który zadbał, żeby była harmonijna. Mędrzec - poważny, trzeźwo myślący, zachowujący umiar we wszystkim - był dla nich ideałem człowieka.

MATURA PRÓBNA Z JĘZYKA POLSKIEGO - CHŁOPI - listopad 2009

Na podstawie fragmentu I tomu powieści Władysława S. Reymonta Chłopi scharakteryzuj Bylicę i jego relacje z córkami. Co mówi los Bylicy o losie starych ludzi w społeczności lipieckiej?

Hanka gotowała obiad i pogadywała z ojcem swoim, starym Bylicą, któren rzadko
zachodził, że to schorowany był i ledwie się już ruchał.
Siedział pod oknem, wsparty na kijaszku, i wodził oczami po izbie, to na dzieci, co były cicho się zbiły w kąt, to na Hankę spozierał. Siwy był całkiem, wargi mu się trzęsły i głos miał słaby, jakby ptaszęcy, a w piersiach mu cięgiem rzęziało…

Popularne mity na temat matury z polskiego!

Mit to opowieść o bogach, wierzeniach, bohaterach. Nazywa stany emocjonalne i próbuje dać odpowiedź na to, co niejasne. Mit powstał jako opowieść ustna.

Natomiast MIT w kontekście matury z języka polskiego, to zwyczajne nieprawdziwe opowiadania krążące wśród młodzieży. Chcąc obalić takowe mity zupełnie mijające się ze stanem faktycznym wyjaśniam:

MIT 1 - nie trzeba znać treści utworów, aby zdać maturę pisemną z polskiego! Jest to mit dosyć powszechny i racjonalnie motywowany: bo przecież jest test ze zrozumienia, to się punkty zdobędzie, a do wypracowania jest fragment lektury, to przecież coś się wymyśli.
ABSOLUTNA BZDURA!

Jeśli nie znasz treści utworu i co za tym idzie będziesz popełniał karygodne błędy, nauczyciel sprawdzający szybko się zorientuje i praca zostanie oceniona na 0 pkt. W większości poleceń maturalnych znajduje się bezpośredni zwrot odwołaj się do znajomości lektury. Nie znając problematyki utworu NIE MOŻNA napisać dobrze wypracowania. Za wszystkie wypracowania dowodzące, że maturzysta nie zna utworu, o którym pisze - egzaminator zmuszony jest wystawić 0 pkt.

MIT 2 - Nie będę czytał książek, coś tam napiszę, postawie na część 1 - testową.
Bzdura, bzdura i jeszcze raz bzdura!
Rezygnujący z czytania książek maturzysta, ma tak mały zasób słów, że nie jest w stanie w pełni zaliczyć nawet pierwszej części egzaminu maturalnego. Przy pisaniu części 1 egzaminu maturalnego, trzeba koniecznie posługiwać się synonimami, zamiennikami słów używanych w tekście, a to dla osoby o ograniczonym słownictwie jest przeszkoda nie do przeskoczenia.

MIT 3 - Po co pisać prezentacje, skoro mogę ją ściągnąć z internetu i wykuć.
Jeśli sam nie stworzysz swojej prezentacji, a jedynie ograniczysz się do przywoływania czyjejś pracy, zapewne i to się wyda! Nieznajomość treści utworów, nawet przy pięknie wyklepanym tekście prezentacji jest zgubna. Komisja świadoma tego typu poczynań, często zadaje szczegółowe pytania dotyczące przywołanej bibliografii, przy których zwolennicy metody pamięciowej nie są w stanie nic powiedzieć.

Po co i dlaczego blog o maturze z języka polskiego?

Matura to jedynie pierwszy z poważniejszych egzaminów, nie wart ani tylu stresów, obaw i nieprzespanych nocy, ilu zawdzięcza mu większość licealistów. Blog ten adresowany jest do wszystkich, którzy pragnąć zaczerpnąć szerszych informacji na temat samej matury z języka polskiego, podchwytliwych pytań maturalnych, dziwnie sformułowanych poleceń oraz dobrze przygotować się do tego dnia, nie licząc na sam przypadek. Teraz wypada dodać coś o mnie. Jestem magistrem Filologi Polskiej i korepetycji udzielam już od kilku lat w Krakowie. Jako nauczycielka często spotykałam się z licznymi absurdami zarówno ze strony przyszłych maturzystów, jak i wymogów CKE, dlatego myślę, że nic nie jest w stanie mnie już zadziwić :) Bardzo dobrze wiem, jak powinno wyglądać przygotowanie do matury zarówno ustnej, jak i pisemnej, a także jakie błędy są zazwyczaj popełniane. To właśnie skłoniło mnie do pisania tego bloga, mając nadzieję, że pomogę Wam w przygotowaniu do egzaminu i za swoje prace dostaniecie MAXA:)