Makbet Szekspira - postacią tragiczną... Arkusz + klucz

Charakteryzując Makbeta na podstawie danych fragmentów dramatu Szekspira, określ, na czym polega tragizm postaci i porównaj go z tragizmem bohatera ze znanego Ci dramatu antycznego.

William Szekspir Makbet (fragmenty)

AKT I, SCENA VII

MAKBET
Jeśli to, co się ma stać, stać się musi,
Niechby przynajmniej stało się niezwłocznie.

Gdyby ten straszny cios mógł przeciąć wszelkie
Dalsze następstwa, gdyby ten czyn mógł być
Sam w sobie wszystkim i końcem wszystkiego
Tylko tu, na tej doczesnej mieliźnie,
O przyszłe życie bym nie stał. Lecz zwykle
W podobnych razach tu już kaźń nas czeka.
Krwawa nauka, którą dajem, spada
Na własną naszą głowę. Sprawiedliwość
Zwraca podaną przez nas czarę jadu
Do własnych naszych ust. Z podwójnych względów
Należy mu się u mnie bezpieczeństwo:
Jestem i krewnym jego, i wasalem.
To samo zbyt już przeważnie potępia
Taki postępek — lecz jestem, co więcej,
I gospodarzem jego, który winien
Drzwi zamknąć jego zabójcy, nie owszem
Sam mu do piersi zbójczy nóż przykładać.
A potem, Dunkan tak skromnie piastował
Swą godność, tak był nieskalanie czysty
W pełnieniu swego wielkiego urzędu,
Że cnoty jego, jak anioły nieba,
Piorunującym głosem świadczyć będą
Przeciw wyrodnym sprawcom jego śmierci,
I litość, jako nowo narodzone
Nagie niemowlę lub cherub siedzący
Na niewidzialnych, powietrznych rumakach,
Wiać będzie w oczy każdemu okropny
Obraz tej zbrodni, by wiatr łzy osuszył.
Jeden, wyłącznie jeden tylko bodziec
Podżega we mnie tę pokusę, to jest
Ambicja, która przeskakując siebie,
Spada po drugiej stronie.
Wchodzi Lady Makbet
Cóż tam?

LADY MAKBET
Właśnie
Wstał od wieczerzy. Po coś się oddalił?

MAKBET
Czy pytał o mnie?

LADY MAKBET

Ty mnie o to pytasz?

MAKBET
Nie postępujmy dalej na tej drodze:
Dopiero co mnie obdarzył godnością
I sam dopiero co sobie kupiłem
Złotą u ludzi sławę, sławę, którą
Godziłoby się jak najdłużej w świeżym
Utrzymać blasku, nie zaś tak skwapliwie
Odrzucać.

LADY MAKBET
Byłaż pijaną nadzieja,
Co cię niedawno jeszcze kołysała?
Zasnęłaż potem i budziż się teraz,
Żeby ospale, trwożnie patrzeć na to,
Na co tak raźnie wtedy poglądała?
Nie lepsze dajesz mi wyobrażenie
I o miłości twojej. Masz skrupuły
Mężnie w czyn przelać to, czego pożądasz?
Chciałbyś posiadać to, co sam uznajesz
Ozdobą życia, i chcesz żyć zarazem
W własnym uznaniu jak tchórz albo jako
Ów kot, w przysłowiu1 gminnym, u którego
„Nie śmiem” przeważa „chciałbym”.

MAKBET
Przestań, proszę.
Na wszystkom gotów, co jest godne męża;
Kto więcej waży, nie jest nim2.

LADY MAKBET

I jakiż
Zły duch ci kazał tę myśl mi nasunąć?
Kiedyś ją powziął, wtedy byłeś mężem:
O ile byś był więcej tym, czym byłeś,
O tyle więcej byłbyś nim. Nie była
Wtedy po temu pora ani miejsce,
Jedno i drugie stworzyć byłbyś gotów;
Teraz się jedno i drugie nastręcza,
A ty się cofasz? Byłam karmicielką
I wiem, jak to słodko kochać dziecię,
Które się karmi; byłabym mu jednak
Wyrwała była pierś z ust nadstawionych,
Które się do mnie tkliwie uśmiechały,
I roztrzaskała czaszkę, gdybym była
Zobowiązała się do tego czynu,
Jak ty do tego.

MAKBET

Gdybyśmy chybili?

LADY MAKBET
Chybić! Obwaruj jeno swoje męstwo,
A nie chybimy. Skoro Dunkan zaśnie
(Co naturalnie po trudach dnia prędko
Pewnie nastąpi), przyrządzonym winem
Dwóch pokojowców jego tak uraczę,
Że się ich pamięć, ten stróż mózgu, w parę
A władz siedlisko zamieni w alembik3.
Gdy snem zwierzęcym ujęci, jak trupy
Spoczywać będą, czegóż nie zdołamy
Dokazać wtedy ze śpiącym Dunkanem?
Czego nie złożyć na jego pijaną
Służbę, na którą spadnie cała wina
Naszego mordu? [...]

MAKBET
Niech się więc stanie! Wszystkie moje siły
Nagnę do tego okropnego czynu.
Idźmy i szydźmy z świata jasnym czołem:
Fałsz serca i fałsz lic muszą iść społem.
Wychodzą [...]

AKT V, SCENA V
[…]

MAKBET

Dawno już smaku trwogi zapomniałem:
Był czas, gdym drętwiał słysząc głos puszczyka,
Gdy przy słuchaniu powieści o strachach
Włos mi się jeżył i prężył na głowie,
Jakby był żywy; czas ten prędko minął;
Przeładowałem się okropnościami:
Spoufalone z zgrozą zmysły moje
Stępiały na wpływ wrażeń.
Sejton powraca
Co znaczyły
te krzyki?

SEJTON
Panie, królowa umarła!

MAKBET
Powinna była umrzeć nieco później;
Czego się było tak spieszyć z tą wieścią?
Ciągle to jutro, jutro i znów jutro
Wije się w ciasnym kółku od dnia do dnia,
Aż do ostatniej głoski czasokresu;
A wszystkie wczora to były pochodnie,
Które głupocie naszej przyświecały
W drodze do śmierci. Zgaśnij, wątłe światło!
Życie jest tylko przechodnim półcieniem,
Nędznym aktorem, który swoją rolę
Przez parę godzin wygrawszy na scenie
W nicość przepada – powieścią idioty,
Głośną, wrzaskliwą, a nic nie znaczącą.

1 ów kot w przysłowiu – kot chciałby zjeść rybę, ale boi się zmoczyć sobie łapki
2 kto więcej waży, nie jest nim – kto się waży na więcej niż ja, nie jest prawdziwym mężem, lecz szaleńcem lub zbrodniarzem
3 alembik – dawny przyrząd służący do destylacji, głównie alkoholu
Przekład Józefa Paszkowskiego
(William Szekspir, Makbet, Ossolineum 1967)



ROZWINIĘCIE TEMATU (można uzyskać maksymalnie 25 punktów)
1. Określenie sytuacji, np.: 0 - 4
Fragment I
a. plany zabicia króla i zdobycia tronu (początek utworu),
b. Dunkan gościem w zamku Makbeta,
c. rola Lady Makbet,
Fragment II
d. informacja o śmierci królowej (koniec utworu),
e. refleksje Makbeta o sobie i życiu.

2. Kreacja Makbeta, np.: 0 - 8
a. rycerz, wierny poddany króla,
b. sława wśród ludzi i wdzięczność króla,
c. ambicja i żądza władzy,
d. wahania bohatera jako gospodarza, krewnego i wasala,
e. świadomość ohydy moralnej planowanego czynu (zalety króla),
f. lęk, przekonanie o nieuchronności kary,
g. słabość, uleganie wpływom,
h. cynizm (zbrodnia z premedytacją, zaplanowanie fałszywej rozpaczy),
i. przemiana wewnętrzna (stępienie wrażliwości moralnej),
j. zobojętnienie, otępienie (np. śmierć żony),
k. poczucie klęski,
l. utrata wiary w sens życia.


3. Tragizm Makbeta, np.: 0 - 4
a. działania bohatera zależą od jego wolnej woli,
b. wybór pomiędzy wartościami (dobrem) a zbrodnią dla zdobycia władzy (złem),
c. konflikt pomiędzy sumieniem a namiętnościami,
d. świadomość, że wyrządzone zło pociągnie za sobą następne,
e. samotność i wyobcowanie na skutek popełnionej zbrodni,
f. postrzeganie świata jako teatru (przypadkowość egzystencji).


4. Funkcjonalne wykorzystanie kontekstu całego utworu. 0 - 1

5. Zaprezentowanie postaci z dramatu antycznego. 0 - 1

6. Tragizm bohatera antycznego (na przykładzie wybranej postaci), np.: 0 - 4
a. daremność działań człowieka zdeterminowanego przez siły wyższe – fatum,
b. starcie równorzędnych racji moralnych prowadzące do nieuchronnej katastrofy
(konflikt tragiczny),
c. brak winy lub tzw. wina tragiczna (nieświadomość winy),
d. ironia tragiczna,
e. bohater zarazem winowajcą i ofiarą (tragiczne zbłądzenie).

7. Podsumowanie - porównanie tragizmu Makbeta i bohatera antycznego 0-3 pełne, np.: 3 wskazanie różnic (podobieństw) między tragizmem Makbeta i bohatera antycznego
(np. konflikt wewnętrzny – fatum; świadomość winy – nieświadomość winy; kara sprawiedliwa – kara nieproporcjonalna do winy; dynamizm bohatera – statyczność bohatera; nieuchronność klęski); częściowe, np.: (2)
wskazanie niektórych różnic między tragizmem Makbeta i bohatera antycznego; próba podsumowania, np.: (1)
wskazanie jednej istotnej różnicy między tragizmem Makbeta i bohatera antycznego.
Uwaga: należy uznać interpretację, że kreacja Makbeta jest różna od klasycznego
rozumienia tragizmu.




Scena z Makbeta przedstawiająca trzy wiedźmy wyczarowujące zjawę, akt IV, scena I; mal. William Rimmer

Komentarze

  1. a jak ma wyglądać wstęp?

    OdpowiedzUsuń
  2. Wstęp to już zależy od Ciebie, tam masz tylko podane za co Ci będą przyznawane punkty

    Świetny wpis, dzięki

    OdpowiedzUsuń
  3. przydatne pozdraiwam

    OdpowiedzUsuń
  4. przydatnew chuj! pozdro:D

    OdpowiedzUsuń
  5. ŻELECHÓW NIE PATRZEĆ TU NYGUSY BO PAŁA!!!

    OdpowiedzUsuń
  6. świetne, zawarte wszystkie najpotrzebniejsze uwagi, wielkie dzięki!!

    OdpowiedzUsuń
  7. hym i ty w to wierrzysz ja dostałem z tego pałe niewiem jak ty ale uwazj. tekst jest nawet dobry ale pisac mi się nie chce
    damian d.

    OdpowiedzUsuń
  8. nieprzydatne w huj !

    OdpowiedzUsuń
  9. super właśnie skończyłam swoje wypracowanie zwracając uwagę na podane przez ciebie elementy zobaczymy co z tego wyjdzie :) dzięki :)

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz